Co z tą miłością macierzyńską? Mój coming out.

„Wyjechałam z Polski, żeby uciec z tego <trójkąta bermudzkiego>, bo Polacy żyją w wiecznym trójkącie: Matka Boska, Matka Polka i własna matka, a ojciec na cokole albo w rynsztoku.”

Manuela Gretkowska

Ok – wydało się. Jestem wielką fanką Manueli Gretkowskiej. Jej książki kupuję w dniu, w którym pojawiają się na sklepowych półkach, „połykam” jednym tchem zaraz po wyjściu z księgarni, ślęczę całą noc do rana, bo nie potrafię się oderwać, a potem z żalem patrzę na ostatnie zdanie: że już, że się skończyło, że muszę poczekać na nową pozycję albo… Przejrzeć jeszcze raz co smakowitsze kąski. Wiele cytatów znam na pamięć i nie wstydzę się przyznać, że dla mnie jest pisarką numer jeden. Na zawsze.

Głosy krytyki mam za nic: że feministka, skandalistka (co tu ukrywać) miejscami obsceniczna – ja ją kupuję. Całą. Za ciekawy język pełen nieoczywistych skojarzeń, za opowiadane historie, za poglądy i (last, but not least!) za odwagę w łamaniu tabu. Gretkowska nie tylko sypie sól na nasze, Polaków rany, ale jeszcze bezczelnie ją wciera. Rozprawia się z wieloma niewygodnymi tematami: polskością, patriotyzmem, emigracją, religijnością, seksualnością.

Gretkowska to nie tylko skandalizująca pisarka – od kilku lat jest matką i nawet dwie książki na ten temat popełniła. Są to pamiętniki: jeden z okresu ciąży, drugi napisany, kiedy jej córa ma już kilka lat. Może dobrze, że nie pisała zaraz po porodzie, dała sobie czas, a przede wszystkim dała ten czas swojemu dziecku, ale czuję, że my – nie tylko czytelnicy, ale i Polacy jako naród – coś przez to straciliśmy.

Obraz Matki Polki pozostał nietknięty. W końcu najodważniejszy cytat z „Europejki” na temat miłości do dziecka brzmi:

„Matka jest troską i zarazem obojętnością, inaczej nie dałaby sobie rady. Jest sprzecznością jak miłość. I zawsze cierpi: poświęcając siebie albo zostawiając dziecko dla jego dobra.”

Tak – to są słowa naszej czołowej skandalistki. Wiem, że w kraju, w którym żyję, nawet one mogą wywołać oburzenie, ale dla mnie brzmią jak słodkie pitu-pitu i w żaden sposób nie wyłamują się ze stylistyki narzuconej przez reklamy produktów dla dzieci.

I ja innego punktu widzenia nie znałam, snułam więc radosne plany na temat macierzyństwa, pasma nieustającej radości, a w ciąży wyobrażałam sobie siebie samą – uśmiechniętą, zadbaną, młodą mamę na spacerze z różowym, wesoło gaworzącym, zaokrąglonym niemowlaczkiem. Wszystko w kolorach beżowo – błękitnych, koniecznie rozbielonych, anielskich. A wokół nas mgiełka różanego zapachu. Jeszcze kołysanka Brahmsa gdzieś w tle.

No w końcu musiały się te moje wyobrażenia rozbić w drobny mak! Przeżyłam szok, bo zupełnie nie spodziewałam się tego, co nastąpiło po porodzie. Ba! Nawet tego, co się działo na sali porodowej sobie nie wyobrażałam. Przecież poród to cud narodzin! Wyrzut hormonów: adrenaliny, oksytocyny, a co za tym idzie: wybuch endorfin. Najpiękniejsze, wręcz ekstatyczne przeżycie w życiu każdej kobiety. Wiecie co? Wszystkie te opowieści to – wybaczcie określenie – gówno prawda!

Nie jestem jeszcze gotowa, żeby pisać tutaj o moim porodzie, ale mogę zdradzić, że dla mnie to była trauma. Tak głęboka, że zaraz po nim miałam ochotę zawinąć się szczelnie w koc, zamknąć w ciemnym pomieszczeniu i przespać powiedzmy… Miesiąc. Albo i dłużej. Żeby nikt mnie już nie dotykał, nie patrzył na mnie, nawet do mnie nie mówił.

Tymczasem byłam matką i wypadało wziąć się w garść. A było to najtrudniejsze ze wszystkich życiowych zadań, z jakimi do tej pory miałam się zmierzyć. Bo dla mnie w tamtej chwili bycie matką wcale nie okazało się naturalne i oczywiste. Żadnej oksytocyny, endorfin, nic. Chwilę wcześniej czułam się jak zwierzę – za przeproszeniem – jak koń pociągowy (i teraz już zawsze w ten sposób będę postrzegać rodzącą), a nie jak człowiek, na pewno nie jak kobieta, więc jakim cudem miałam nagle zapomnieć o całym tym poniżeniu, wspiąć się na wyżyny i wykrzesać z siebie ogrom miłości? Poczuć się matką?

Nie dostałam dziecka zaraz po porodzie – ze względu na komplikacje okołoporodowe Kuku został zabrany na intensywną terapię, a kiedy w końcu go zobaczyłam, był obcy. Patrzyłam i nie mogłam uwierzyć, że towarzyszył mi przez dziewięć miesięcy, był ze mną dzień w dzień, że jest częścią mnie. Nie znałam go. Przytuliłam zalękniona, a potem obserwowałam z zaciekawieniem. I tyle.

Później wróciłam do domu i znowu wszystko wyglądało inaczej niż w reklamie Pampersów. Jak? Nie będę opisywać (jeszcze mi życie miłe). Wybaczcie, nie mam w sobie tyle odwagi (na razie) i tak jak teraz wolę to przemilczeć, tak również wtedy milczałam, bo wstydziłam się tego, co czuję, a raczej czego nie czuję.

Niepotrzebnie. Potrzebowałam czasu, jest to całkiem naturalne, co odkryłam później, czytając zagraniczne książki/artykuły na temat macierzyństwa. Polskich publikacji jest mało, o ile w ogóle istnieją? Matka swoje dziecko kochać musi i już. Jest to imperatyw kategoryczny, koniec, kropka, nie ma dyskusji.

Oczywiście, często się zdarza, że miłość do dziecka jest miłością od pierwszego wejrzenia. Bywa jednak tak, że przychodzi później, kiedy dziecko poznajemy, widzimy, jak bardzo nas potrzebuje, jakie jest bez nas bezbronne. Ja się tej miłości uczyłam, tak samo jak uczyłam się przewijania pieluch, trzymania syna, ubierania go, wszystkich podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych.

W końcu miłość to przede wszystkim przywiązanie.

To jest mój coming out. Być może trafi tu jakaś kobieta, dla której również pokochanie dziecka było procesem, a nie instynktownym zachowaniem. Przeczyta i przestanie się wstydzić, że w pierwszych tygodniach bywało ciężko, źle. Że nie zapomniała o całym bólu, kiedy dostała dziecko na ręce, a wręcz przeciwnie, patrząc na nie, o bólu sobie przypominała. Że miała dość, bo nie potrafiła utulić płaczu dziecka i zdarzało się, że chciała uciec, wyjść z domu, zostawić wszystko w diabły. Że czuła się jak w potrzasku i nie potrafiła odnaleźć w nowej roli, roli matki.

Wydaje mi się, że żadna z nas o tym głośno nie mówi ze strachu przed oceną: jak powiem, że nie kochałam od razu, to stwierdzą, że nie kocham w ogóle. Jak przyznam się, że dziecko dało mi w kość, to usłyszę, że jestem złą matką, więc buzia w ciup, uśmiech na twarzy i gramy komedię pod tytułem: dzieci to aniołki, ich kupki pachną fiołkami, a płacz to nie ryk, tylko kwilenie.

Tymczasem miłość macierzyńska jest uczuciem skomplikowanym: to amplituda doznań, a nie constant. Raz płaczesz z bezsilności nad łóżeczkiem malucha, żeby innym razem za sprawą jednego bezzębnego uśmiechu wpaść w euforię. Ja się nie wstydzę mówić głośno, że czasami muszę wyjść do sąsiedniego pokoju, przeklnąć, kopnąć drewniany stołek, żeby ochłonąć. Zadzwonić do męża i wypłakać się w słuchawkę: „To na pewno twoje geny!”. Dziecko wielokrotnie doprowadza mnie na skraj wytrzymałości, a słodkie bywa przeważnie wtedy, kiedy śpi, bo jak się obudzi, różnie bywa. Nie znaczy to jednak, że nie kocham swojego syna! Kocham – uwaga, tutaj będzie banał! – na dobre i na złe.

I na koniec gorąca prośba do matek, które miłość macierzyńską poczuły naturalnie, kiedy tylko po raz pierwszy przytuliły dziecko oraz każdego dnia odnajdują w sobie takie pokłady cierpliwości, że nigdy niczego złego na temat własnego dziecka nawet nie pomyślały: proszę, nie oceniajcie mnie. Cieszcie się z tego, co macie.